Artykuł ten jest częścią serii wpisów opisujących praktyczne wykonanie różnych projektów bazujących na Raspberry Pi - popularnym komputerze jednopłytkowym. W tym poradniku skupiamy się na wykonaniu konkretnego projektu. Jeśli nie znasz podstaw tego układu (instalacja, konfiguracja, praca z Linuksem) to niezbędne informacje znajdziesz w poprzednim kursie podstaw Raspberry Pi.

Czego nauczysz się z tego poradnika?

Podczas wykonywania opisanych tutaj ćwiczeń dowiesz się jak przygotować Raspberry Pi do tego, aby mogło ono pełnić rolę konsoli do gier retro. W tym celu wykorzystamy popularny system Lakka, który charakteryzuje się przyjaznym interfejsem graficznym.

Oprogramowanie to pozwala emulować na Raspberry Pi praktycznie wszystkie kultowe konsole do gier. Dzięki temu na malince będzie można zagrać w tytuły znane z różnych wersji Atari, Nintendo, czy nawet pierwszych Playstation. Jest to więc idealne oprogramowanie dla fanów gier retro!

Co będzie potrzebne?

Do wykonania opisanych tutaj ćwiczeń potrzebne będzie Raspberry Pi w wersji 3 (lub nowsze), karta pamięci, obudowa i czytnik kart, czyli to co jest częścią naszych zestawów.

Oprócz tego potrzebny będzie jeszcze dostęp do monitora/telewizora z wejściem HDMI, odpowiedni przewód HDMI oraz klawiatura lub pad do gier. Producenci już dawno wpadli na pomysł, aby zacząć produkować retro pady na USB. Za kilka dolarów można zamówić sobie dodatkowe akcesoria, które umilą rozgrywki w stare gry (ale nie jest to konieczne).

Kilka przykładowych padów, które dostępne są z darmową dostawą na GearBest.com:

Jak zainstalować system Lakka?

System ten można zainstalować z poziomu NOOBSa, który był opisywany w kursie podstaw RPi, ale tym razem zdecydowanie odradzamy tę metodę. System instalowany za pomocą tego oprogramowania nie jest kompatybilny z Raspberry Pi 3 model B+. Dlatego proces instalacji najlepiej wykonać ręcznie.

Zaczynamy od przejścia na stronę dystrybucji Lakka, gdzie szybko odnajdziemy właściwy dla nas obraz systemu. W pierwszym kroku wybieramy system operacyjny, na którym aktualnie jesteśmy (nie ma to żadnego związku z malinką). Jeśli pracujemy na Windowsie to wybieramy właśnie taki system. Dalej przechodzimy do wyboru odpowiedniego sprzętu, gdzie wybieramy oczywiście Raspberry Pi 3.

Podczas kolejnego kroku pobieramy obraz systemu, który w aktualnej wersji ma około 300 MB. Pliku nie musimy rozpakowywać, można go od razu wgrać Etcherem na kartę microSD. Więcej informacji na temat wgrywania systemów na kartę znaleźć można w 4. części kursu Raspberry Pi.

Właściwie to już tyle. Nie trzeba zmieniać żadnej konfiguracji w plikach itd. Wystarczy przełożyć kartę do malinki, podłączyć niezbędne peryferia i uruchomić system.

Pierwsze uruchomienie Lakki

Po kilku sekundach od startu systemu powinno pojawić się logo projektu Lakka wraz z informacją na temat powiększania rozmiaru partycji. Proces potrwa kilka sekund, a później system dokona restartu.

Przy ponownym włączeniu zobaczymy już interfejs graficzny, który przypomina nowoczesne konsole. Jest on na tyle intuicyjny, że nie ma sensu opisywać go bardzo dokładnie. Poniżej umieszczone są tylko informacje o tych najważniejszych ustawieniach. Aby lepiej poznać system i jego możliwości wystarczy kilka minut klikania po dostępnych opcjach - nie ma tam nic zaskakującego.

Na głównym ekranie menu możemy sprawdzić wersję systemu, pobrać aktualizacje lub nowe gry (do tego wrócimy za chwilę). Oprócz tego znajdziemy tam m.in. opcję służącą do zamknięcia systemu. Druga ważna zakładka to ustawienia, których jest naprawdę bardzo dużo.

W ustawieniach wyglądu można dostosować interfejs, zmienić kolory, ukryć zbędne opcje, a nawet włączyć tryb kiosku, czyli taki, który blokuje graczowi dostęp do ustawień systemu. Wyłączenie tej blokady wymaga podania, ustawionego wcześniej, hasła.

Lakka na Raspberry Pi - co trzeba ustawić?

Zaczynamy od zmian, które pozwolą nam później łatwo wgrywać gry na Raspberry Pi. Przechodzimy do zakładki Settings > Services i włączamy tam usługi SSH oraz SAMBA.

Następnie łączymy naszą malinkę z Internetem. Można zwyczajnie wpiąć przewód sieciowy, ale równie dobrze można wykorzystać WiFi. W tym celu przechodzimy do zakładki Settings > WiFi i włączamy skanowanie dostępnych sieci. Z listy wybieramy naszą sieć i podajemy hasło. Jeśli do RPi podłączyliśmy klawiaturę to hasło można wpisać "normalnie" (nie trzeba korzystać z klawiatury ekranowej):

Nasza malinka powinna połączyć się z siecią, co po kilku chwilach doprowadzi do aktualizacji daty oraz godziny. Błędna będzie jednak strefa czasowa, aby skorygować to ustawienie możemy się np. połączyć z RPi przez SSH (które niedawno włączyliśmy). W tym celu musimy poznać adres IP malinki. Znajdziemy go w zakładce Main Menu > Information > Network Information.

Zdobyty adres wykorzystujemy do połączenia się przez SSH za pomocą programu PuTTy, który wiele razy wykorzystaliśmy już w kursie podstaw Raspberry Pi. Dane do logowania to:

• Użytkownik: root
• Hasło: root

Aby zaktualizować strefę czasową wydajemy poniższe polecenie:

Aktualizacja strefy czasowej w praktyce:

Następnie należy zrestartować system. Można to zrobić za pomocą opcji w interfejsie graficznym lub wydając w PuTy polecenie reboot. Po restarcie zegar powinien wskazywać już właściwą godzinę.

Przed przejściem do gier można jeszcze skorzystać z ustawień użytkownika systemu Lakka, nadać sobie odpowiednią nazwę lub zmienić język interfejsu (polski jest dostępny - tutaj będziemy jednak trzymać się angielskiego nazewnictwa). 

Lakka - jak zagrać w grę?

Pora zagrać w grę. Na początku w głównym menu wybieramy Online Updater > Content Downloader. Naszym oczom ukaże się lista konsol i gier. Klikając w każdą z pozycji będziemy mogli pobrać dostępne pliki. Nie znajdziemy tu jednak tytułów typu Super Mario Bros (wrócimy do tego tematu).

Na liście uda nam się jednak znaleźć znane tytuły typu Doom i Quake. Odszukujemy te dwie pozycje, wchodzimy w nie i pobieramy pliki (niestety tylko wersje Shareware).

Od razu, dla testu przechodzimy również do menu Online Updater > Thumbnails Updater i pobieramy tam plik dla gry Quake. Dzięki temu za chwilę (obok gry) będziemy widzieli również jej miniaturkę.

Pliki pobrane, pora więc, aby nasz system wczytał gry. W tym celu przechodzimy do ostatniej pozycji w poziomym menu (Import content) i wybieramy opcję Scan Directory > Scan This Directory. Dzięki temu Lakka przeskanuje cały katalog, do którego domyślnie pobierane są pliki i "zauważy" nowe gry.

Po wczytaniu gier i miniaturek warto zrobić restart systemu. Gdy wszystko przebiegnie poprawnie to na końcu poziomego menu pojawią się dwie nowe ikonki. Jedna do gry Doom, a druga do Quake. Jak widać, przy drugiej z nich widoczna jest pobrana wcześniej miniaturka.

Teraz wystarczy uruchomić daną grę i można zacząć zabawę:

Podczas grania warto czasami korzystać z klawisza F1, który zatrzymuje grę i przywołuje ekran konsoli, w którym można np. zrobić zrzut ekranu lub podejrzeć sterowanie.

Poniżej widoczny jest przykład tego ekranu, gdy uruchomiona była gra Quake:

Przypisanie sterowania do klawiatury/pada

Jeśli korzysta się z pada USB to większość gier będzie od razu działała (w miarę) poprawnie. Korzystanie z klawiatury może sprawiać pewne problemy jednak oczywiście jest to tylko kwestią ustawień. Klawisze możemy przypisać w dowolny sposób. 

W razie problemów przechodzimy do Setting > Input i wybieramy odpowiedniego użytkownika. W tym oknie możemy podejrzeć aktualne sterowanie, podmienić konkretne przyciski lub wszystkie na raz.

Instalowanie gier z internetu

Wbudowany mechanizm pozwala pobierać tylko niektóre gry i to w ubogich, ograniczonych wersjach. Dlatego często pobiera się pełne gry z różnych stron internetowych i przesyła je ręcznie do konsoli.

Właśnie w tym celu na początku włączyliśmy obsługę protokołu SAMBA. Dzięki temu możemy teraz na komputerze z systemem Windows otworzyć sobie folder "\\192.168.1.32\", który będzie tak naprawdę naszą malinką, a wszystkie pliki będziemy zwyczajnie przeciągać między oknami. Wystarczy otworzyć dowolny folder na PC i w pasku adresu wpisać wyżej podany ciąg (oczywiście z odpowiednim IP).

Wszystkie pliki z grami należy trzymać w katalogu ROMs, jak widać są tam już gry, które były pobrane wcześniej. Aby zainstalować nowy tytuł wystarczy przeciągnąć go właśnie do tego samego folderu. Dla przykładu ściągnijmy teraz (dostępną legalnie i za darmo) grę Super Tank - odpowiednie pliki znaleźć można na stronie: https://www.mamedev.org/roms/.

Pobrane archiwum umieszczamy w odpowiednim folderze (dla większego porządku można utworzyć nowy folder i dopiero w jego wnętrzu umieścić archiwum z grą):

Teraz wracamy na konsolę. Tym razem grę uruchomimy inaczej. W głównym menu wybieramy opcję Load Content i wskazujemy wgrane archiwum.

W kolejnym oknie wybieramy emulator, który chcemy użyć do uruchomienia gry. W tym przypadku musimy wybrać opcję Arcade (MAME 2003):

Po chwili będziemy już mogli zagrać w czołgi:

Skąd brać inne gry? Gdzie jest Mario?

No dobrze, w artykule pokazane zostało jak grać w dema gier lub jakieś mniej popularne tytuły. Gdzie Mario Bros, Mario Kart, Zelda itd.? Faktycznie, większość osób wykorzystuje opisywaną konsolę do gier w takie kultowe tytuły, a wszystkie poradniki milczą na ten temat. Kwestia jest ciężka, ponieważ różne gry, to różne licencje i jak łatwo się domyśleć nie ma legalnych, darmowych źródeł na wszystkie te tytuły.

Aby zdobyć takie tytuły należałoby zakupić licencje (co często nie jest możliwe) lub po prostu poszukać odpowiednich plików w Google (ponoć można je łatwo znaleźć). Co więcej, ponoć można pobrać całe paczki gier na dane konsole. Niektórzy mówią, że są nawet dedykowane strony udostępniające takie ROMy i wystarczy poszukać (nawet nie trzeba korzystać z torrentów, ale ponoć też można).

Gdyby ktoś zakupił jednak taki ROM i chciał zagrać w Super Mario Bros, to powinien umieścić plik na malince (tak jak w przypadku gry Super Tank). Następnie można wykorzystać mechanizm do wczytania gier (tak jak przy Doomie), co powinno skutkować tym, że w poziomym menu pojawi się nowa konsola:

Mam nadzieję, że wszystkim uda się znaleźć odpowiednie gry, które pozwolą wrócić wspomnieniami do dawnych czasów i gier retro!

Dlaczego Lakka?

Część osób może się zastanawiać dlaczego do tego artykułu nie został wybrany popularny Retro Pie. Nie ma tutaj jednak żadnej konkretnej przyczyny. Lakka wydała nam się po prostu trochę ciekawsza i przyjaźniejsza dla początkujących.

Co więcej, w Internecie znaleźć można wiele poradników o Retro Pie, nie chcieliśmy dokładać kolejnego (ale może w przyszłości taki powstanie). Warto pamiętać, że Retro Pie, Lakka oraz Recalbox bazują na tych samych rozwiązaniach. Systemy te różnią się głównie interfejsem oraz mało istotnymi funkcjami. Podczas samego grania w gry nie będzie widać dużych różnic.

Podsumowanie 

Za nami jedno z głównych, rozrywkowych zastosowań dla Raspberry Pi. Tworząc konsolę do gier retro na pewno zainteresujecie tym tematem nawet te osoby, które nie są jeszcze fanami malinki. Z drugiej strony, warto wiedzieć, że małe Raspberry Pi może teraz zastąpić dziesiątki konsol do gier. W którą z gier retro zagralibyście najchętniej? Dajcie znać w komentarzu!

Autor: Damian Szymański
Testy: Piotr Adamczyk

gry, kursRPiProjekty, lakka, raspberrypi, recalbox, retro, retropie